Obecnie w Sejmie trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy- Kodeks pracy oraz ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Planowany termin przyjęcia ustawy przez Radę Ministrów to III kwartał 2021 r. Co się zmieni? Projekt zakłada istotne zmiany w zakresie przeprowadzania kontroli trzeźwości wśród pracowników, ale nie tylko.
Jak obecnie wygląda badanie trzeźwości pracowników?
Obecnie kwestia dopuszczalności kontrolowania przez pracodawców stanu trzeźwości pracowników jest uregulowana w ustawie z dnia 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 1119), dalej jako „Ustawa”. Według przepisów Ustawy (art.17) weryfikacja stanu trzeźwości pracownika jest możliwa:
– na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej, a także na żądanie pracownika co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że spożywał alkohol w czasie pracy lub stawił się do niej w stanie po użyciu alkoholu,
– badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.
Obie wyżej wymienione przesłanki muszą zostać spełnione łącznie.
Brzmienie powołanego przepisu Ustawy powoduje, że pracodawcy mimo ciążącego na nich obowiązku zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy nie mają narzędzia pozwalającego na dokonywanie wyrywkowej kontroli stanu trzeźwości pracowników. Tymczasem w zakładach pracy dochodzi do wypadków (w tym śmiertelnych) powodowanych przez pracowników znajdujących się pod wpływem alkoholu lub środków odurzających.
Co się zmieni?
Projekt ustawy zakłada, że powołany wyżej art. 17 Ustawy zostanie uchylony, a kwestia badania stanu trzeźwości pracowników zostanie kompleksowo uregulowana w kodeksie pracy. Projekt zakłada, że w sytuacji, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia pracodawcy, pracodawca będzie mógł wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników.
Jakie będą najważniejsze zasady kontroli?
– kontrola ma obejmować badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego,
– informację, wskazującą na obecność alkoholu w organizmie pracownika ma być przetwarzana wyłącznie do celów, dla których została zebrana i przechowywana w aktach osobowych pracownika przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy od dnia jej zebrania. W projekcie przewidziano również szczegółowe zasady dotyczące okresu przechowywania, osób uprawnionych oraz niszczenia informacji o obecności alkoholu w organizmie pracownika.
– grupę lub grupy pracowników objęte kontrolą trzeźwości, metodę kontroli oraz sposób jej przeprowadzenia ustala się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy. Pracodawca będzie obowiązany do poinformowania pracowników o wprowadzonych regulacjach przed ich stosowaniem.
– pracodawca nie dopuszcza do wykonywania pracy pracownika, jeżeli kontrola trzeźwości, wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika, wskazującą na stan po użyciu alkoholu – w rozumieniu Ustawy albo zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu lub spożywał alkohol w czasie pracy. Okoliczności stanowiące podstawę niedopuszczenia pracownika do wykonywania pracy przekazuje się pracownikowi do wiadomości. Ponadto na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do wykonywania pracy, badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.
Kolejną ważną zmianą ma być uregulowanie kwestii badania pracowników na obecność środków odurzających. Zgodnie z projektem ustawy, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia pracodawcy, pracodawca może wprowadzić kontrolę pracowników na obecność środków działających podobnie do alkoholu w ich organizmach.
Co istotne, projektowane regulacje mają być stosowane odpowiednio do pracodawców organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osoby fizyczne prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą.
Projekt zakłada również zmianę przepisu art. 108 Kodeksu pracy, dotyczącego kar porządkowych. Zgodnie z proponowanym brzmieniem katalog przesłanek warunkujących nałożenie kar porządkowych zostanie rozbudowany o stawienia się do pracy w stanie po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu lub zażywanie takiego środka w czasie pracy.
Z pełną treścią projektu można zapoznać się na stronie:
https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12347305/katalog/12791117#12791117
