Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 1251), (dalej „Ustawa”), inspektorzy pracy są uprawnieni do przeprowadzania, bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy, kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, kontroli przestrzegania przepisów dotyczących legalności zatrudnienia w zakresie, kontroli wypłacania wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej oraz kontroli przestrzegania przepisów dotyczących ograniczenia handlu
w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni.
Przeprowadzana przez inspektora pracy kontrola obejmuje zarówno czynności związane
z ustalaniem stanu faktycznego, jak i dokumentowaniem poczynionych ustaleń. Jeżeli podczas kontroli inspektor stwierdzi uchybienia będzie zobowiązany do podjęcia działań mających skłonić kontrolowany podmiot do ich usunięcia. Służą temu środki prawne przysługujące inspektorowi pracy, tj.:
1. Nakaz
2. Wystąpienie
3. Polecenie ustne
Czym jest nakaz wydawany przez inspektora pracy?
W Ustawie nie wskazano definicji nakazu. W praktyce nakaz jest decyzją administracyjną, której realizacja może zostać wymuszona na drodze postępowania egzekucyjnego. W Ustawie określono przypadki, w których inspektor pracy może zastosować nakaz, należą do nich: przypadki naruszeń w zakresie bezpieczeństwa pracy, przypadki niewypłacania pracownikowi przez pracodawcę należnego i bezspornego wynagrodzenia za pracę.
Jak powinien postąpić pracodawca, który otrzymał nakaz wydany przez inspektora pracy?
W przypadku otrzymania nakazu, pracodawca powinien poinformować inspektora pracy, który go wydał o realizacji nakazu, w terminie wskazanym w otrzymanym dokumencie. Pracodawca może wnosić odwołanie od otrzymane nakazu, jeżeli nie zgadza się z jego treścią.
Czym jest wydawane przez inspektora pracy wystąpienie?
Wystąpienia w praktyce są dość często stosowane przez inspektorów pracy. Mają zastosowanie w tych sytuacjach, do których nie stosuje się nakazu. Będą to zatem głównie sytuacje dotyczące ogółu zagadnień prawa pracy z wyłączeniem kwestii związanych z BHP. Wystąpienia nie należy mylić z nakazem. W przeciwieństwie do nakazu (który musi zostać zrealizowany- w przeciwnym razie jego realizacja może zostać wymuszona na drodze postępowania egzekucyjnego), wystąpienie ma na celu skłonienie kontrolowanego podmiotu do skorygowania wskazanych nieprawidłowości.
Jak powinien postąpić pracodawca, który otrzymał wystąpienie wydane przez inspektora pracy?
Pracodawca nie może pozostawić otrzymanego wystąpienia bez reakcji. W terminie wskazanym w wystąpieniu, nie dłuższym niż 30 dni, pracodawca ma obowiązek zawiadomić odpowiednie organy Państwowej Inspekcji Pracy o terminie i sposobie realizacji wniosków zawartych w wystąpieniu.
Czym jest polecenie ustne wydawane przez inspektora pracy?
Niezależnie od wydawanych pisemnych nakazów i wystąpień inspektorzy pracy mają prawo wydawania tzw. poleceń ustnych. Polecenia ustne są wydawane w celu bezzwłocznego usunięcia stwierdzonych podczas kontroli uchybień, które mogą zostać usunięte jeszcze w trakcie kontroli.
