Pracodawca, zgodnie z art. 151 par. 4 k. p. w Układzie Zbiorowym wprowadził limit nadgodzin wynoszący 416godzin. Ile zatem nadgodzin pracownik może mieć w ciągu tygodnia i miesiąca? Czy w związku z zapisem w Układzie Zbiorowym pracownik może mieć więcej nadgodzin niż 32 w miesiącu?
Zgodnie z art. 131 kodeksu pracy, z wyłączeniem pracowników zarządzających zakładem pracy, tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Określenie maksymalnego średniotygodniowego łączonego czasu pracy pośrednio wprowadza maksymalny limit godzin nadliczbowych w ciągu roku kalendarzowego. Z jego treści wynika bowiem, że w każdym tygodniu może przypadać przeciętnie 8 godzin ponad średniotygodniową normę czasu pracy (40 godzin). Zatem w roku kalendarzowym może przypadać maksymalnie 416 godzin nadliczbowych (8 godz. × 52 tyg.). Stąd też określony w analizowanym przypadku zawarty Układzie Zbiorowym Pracy limit 416 godzin nadliczbowych (art. 151 par. 4 k.p. w zw. z art. 131 k.p.).
Wątpliwości w zakresie dopuszczalnego limitu godzin nadliczbowych pojawiają się na gruncie poglądu wyrażonego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (pismo z 13.11.2008 r. Departamentu Prawa Pracy DPR-III-079-612/TW/08), zgodnie z którym limit ten może wynosić maksymalnie 376 lub 384 godzin w roku, w przypadku pracowników posiadających prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni. Uzasadnieniem dla takiego twierdzenia jest to, że limity, o których mowa w komentowanym przepisie powinny być obniżone o czas urlopu wypoczynkowego. Pogląd ten został jednak poddany krytyce w doktrynie prawa pracy jako nie znajdujący uzasadnienia w wykładni funkcjonalnej komentowanego przepisu.
Odpowiadając natomiast na postawione na wstępie pytania, wskazać należy, że niezależnie od powyższych rozważań, limit 416 nadgodzin wskazany w Układzie Zbiorowym Pracy nie stwarza możliwości przekraczania dopuszczalnego czasu pracy określonego w art. 131 k. p. Biorąc pod uwagę, że pracownik w ciągu każdej doby ma prawo do 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku, teoretycznie czas pracy pracownika może max. wynosić 13 godzin w każdej dobie pracowniczej. Średniotygodniowy czas pracy pracownika nie może natomiast przekraczać 48 godzin wraz z godzinami nadliczbowymi w przyjętym okresie rozliczeniowym. Dopuszczalne limity nadgodzin są ściśle związane z przyjętym w danym zakładzie okresem rozliczeniowym. Intensywność pracy w godzinach nadliczbowych nie może przekraczać przeciętnie 8 godzin na każdy tydzień okresu rozliczeniowego. Tym samym ich rozkład w poszczególnych tygodniach może być różny.
Oznacza to, że w poszczególnych tygodniach roboczych dopuszczalne jest obciążanie pracowników pracą przewyższającą 48-godzinne normy czasu pracy, jeżeli nadwyżka ponad maksymalną tygodniową normę czasu pracy zostanie zbilansowana w innych tygodniach roboczych tego samego okresu rozliczeniowego i w efekcie maksymalna tygodniowa norma czasu pracy nie przekroczy dopuszczalnej przeciętnej 48-godzinnej normy. Biorąc pod uwagę, że faktyczne ustalenie dopuszczalnej liczby godzin nadliczbowych w okresie rozliczeniowym może powodować trudności w związku z niepokrywaniem się pełnych tygodni z okresami rozliczeniowymi wskazać należy, że najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest przy liczeniu limitu godzin nadliczbowych odnoszenie się do pełnych tygodni okresu rozliczeniowego z pominięciem niepełnych. W związku z powyższym w miesięcznych okresach rozliczeniowych mogłyby wystąpić łącznie nie więcej niż 32 godziny nadliczbowe. W przypadku natomiast dłuższych okresów rozliczeniowych normy średniotygodniowe można bilansować przez cały czas trwania okresu rozliczeniowego, co może powodować różną liczbę godzin pracy poszczególnych pracowników w poszczególnych miesiącach okresu rozliczeniowego.
