Zgodnie z art. 232 Kodeksu pracy, pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych nieodpłatnie odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.
Szczegół dotyczące rodzajów posiłków i napojów profilaktycznych oraz przypadki i warunki ich wydawania określa Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów z dnia 28 maja 1996 r.
Jak określić stanowiska, na których pracownicy uprawnieni będą do otrzymywania posiłków i napojów profilaktycznych?
Wyboru stanowisk, z uwzględnieniem przepisów określonych w Rozporządzeniu dokonuje pracodawca w porozumieniu z funkcjonującymi w zakładzie związkami zawodowymi lub po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników.
Jeżeli ze względu na rodzaj lub miejsce wykonywania pracy, pracodawca nie jest w stanie zapewnić pracownikom posiłków profilaktycznych może wywiązać się z ciążącego na nim obowiązku poprzez udostępnienie pracownikom punktu gastronomicznego, który będzie wydawał im posiłki. Możliwe jest również zorganizowanie przez pracodawcę miejsca, w którym pracownicy sami będą mogli przygotowywać dla siebie posiłki profilaktyczne. Natomiast napoje dostarczane pracownikom powinny być dostosowane do rodzaju wykonywanej pracy oraz panujących warunków atmosferycznych. Przy wydawaniu napojów i posiłków należy przestrzegać odpowiednich warunków sanitarnych i higienicznych.
Należy mieć jednak na względzie, iż obowiązek wydawania posiłków i napojów profilaktycznych powinien być realizowany w naturze, co wyklucza możliwość wypłaty pracownikom ekwiwalentu pieniężnego z tego tytułu.
Należy również podkreślić, że zgodnie z par. 2 pkt. 6 Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiary składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z dnia 18 grudnia 1998 r. (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 1949), wartość posiłków profilaktycznych wydawanych pracownikom nie stanowi przychodu będącego podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Ponadto zgodnie z art. 21 pkt. 11 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 1426 z późn. zm.), wolne od podatku dochodowego są świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, jeżeli zasady ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.
