Pytanie:
Czy pracodawca może obciążać pracowników kosztami przydzielonych im środków ochrony indywidualnej (odzieży lub obuwia roboczego), po rozwiązaniu z nimi stosunku pracy?
Mamy przykładową sytuację:
– pracownik „X” rozpoczyna pracę w dniu 01.01.2018 r.
Przed rozpoczęciem pracy pracownik otrzymuje adekwatnie do tabeli norm odzieżowych stanowiska na jakim pracuje: buty ochronne, spodnie robocze, koszulę flanelową i rękawice ochronne.
Przewidywany w tabeli norm odzieżowych czas użytkowania sortów odzieżowych i środków ochrony indywidualnej to 12 miesięcy.
Pracodawca, pomimo że poniósł koszty związane z wyposażeniem pracownika (np. 300 zł za wszystko) przekazał ww. środki pracownikowi „X” bezpłatnie.
– pracownik „X” rozwiązuje umowę o pracę po pół roku czyli 01.07.2018 r., „wykorzystał” więc przekazane mu przedmioty tylko w 50% okresu przewidywanego użytkowania – przekazane pracownikowi przedmioty są w dobrym stanie i nie uległy zniszczeniu przez niego.
Czy zakład pracy będzie mógł obciążyć pracownika „X” 50% kosztem zużycia przekazanych środków czyli kwotą 150 zł?
Odpowiedź:
W nawiązaniu do przedstawionego problemu wyjaśniam, że obowiązkiem pracownika jest zwrot powierzonej odzieży ochronnej itp. wyposażenia pracownika (środki ochrony indywidualnej). Jest to mienie powierzone, wobec czego pracownik odpowiada za szkodę w nim wyrządzoną. Nie bardzo widzimy możliwość obciążenia pracowników kosztem zużycia przekazanych środków, albowiem do tego potrzebny jest jakiś tytuł prawny. Przedstawiam poniżej możliwości dotyczące swego rodzaju optymalizacji w tym zakresie:
- W początkowym okresie zatrudnienia: wręczanie pracownikom środków ochrony gorszej jakości (ale spełniającej wszelkie walory użytkowe) albo używanych (po należytym przygotowaniu np. po wyczyszczeniu w pralni chemicznej) i jednoczesna propozycja nabycia za pieniądze pracownika odzieży nowej (dokładnie takiej jak dotychczas). Koszt zakupu przez pracownika nowego sprzętu mógłby być rozliczany po przepracowaniu przez pracownika jakiegoś okresu czasu (np. roku/pół roku). Stosowne środki ochrony indywidualnej zostaną przez pracodawcę zapewnione bezpłatnie, a jedynie jeśli pracownikowi zależy na lepszej jakości to wówczas może te środki nabyć. Ważne, żeby te używane/gorszej jakości środki spełniały wymagania z zakresu BHP.
- Wyraźne zobowiązanie się przez pracowników do zwrotu środków ochrony indywidualnej po zakończonym stosunku pracy np. w umowie o powierzeniu mienia. Jednocześnie w takiej umowie znalazłby się zapis, zgodnie z którym pracownik może przejąć na własność to mienie za symboliczną kwotę (lub za kwotę stanowiącą „niezamortyzowaną” wartość tych rzeczy). W przypadku braku zwrotu lub niezapłacenia za przejmowane rzeczy pracodawca ponosiłby szkodę, której naprawienia mógłby żądać od pracownika. Tu pojawiałby się problem z wyegzekwowaniem tych środków, bo pracodawca nie może dowolnie potrącać należności z wynagrodzenia pracownika – w tym konkretnym przypadku potrzebna byłaby zgoda pracownika wyrażona na piśmie. Wobec braku takiej zgody pozostawałoby dochodzenie naprawienia szkody na zasadach ogólnych, co wobec braku dobrowolnej zapłaty musiałoby prowadzić do postępowania sądowego. Wobec stosunkowo niewielkich kwot (w indywidualnym ujęciu), celowość prowadzenia takich postępowań pozostawiam Państwa ocenie. Niemniej jednak można spodziewać się, że część pracowników zostałaby zmotywowana za pomocą takich oświadczeń albo do zwracania środków ochrony albo do ich wykupienia za stosunkowo niewielką cenę.
Jeżeli decydowalibyście się Państwo na którąś z podanych możliwości, to należałoby rozważyć wprowadzenie stosownych zapisów w regulaminie pracy.
